RANKING ELO FIDE

Co to jest ELO?

ELO to system rankingowy do obliczania poziomu graczy na podstawie ich wzajemnych pojedynków. Jest on używany przez Międzynarodową Federację Szachową FIDE. W tym kontekście mówić należy o Rankingu FIDE zamiast o rankingu ELO.

Mówiąc prosto – ranking FIDE gracza to wartość liczbowa określająca jego siłę gry. Im wyższy ranking tym większa siła gry. Ranking ten jest ruchomy czyli -przeciwieństwie do rankingu PZSzach – ranking FIDE może również spadać. Ulega on ciągłym wahaniom – w zależności od siły gracza – w kontekście jego progresu czy dyspozycji.

Po co zdobywa się ranking FIDE?

Dla satysfakcji lub prestiżu. Wysokość rankingu FIDE najlepszych szachistów świata to jeden z najbardziej elektryzujących aspektów rywalizacji szachowej. Coraz częściej ranking FIDE zdobywa się mimochodem – staje się on regularnym elementem szachowej rywalizacji.

Jakie są aktualne rankingi najlepszych graczy na świecie?

Najwyższy obecnie ranking posiada Mistrz Świata – Magnus Carlsen ~2830.

Listę 100 najwyższych rankingów udostępnia FIDE:

https://ratings.fide.com/toplist.phtml

Jak można zdobyć ranking FIDE?

Aby zostać sklasyfikowanym w rankingu FIDE należy rozgrywać partie turniejowe z zawodnikami już sklasyfikowanymi. Dodatkowo turnieje te muszą być zgłoszone do FIDE. Są one wyraźnie opisane w komunikatach na stronach chessarbiter lub chessmanager. Jednym z takich turniejów jest np. nasz turniej ZEFIR RAPID – link do edycji z roku 2017:

http://www.chessarbiter.com/turnieje/2017/ti_4997/

Jakie są rodzaje rankingów FIDE i czym się różnią?

W zależności od tempa (czasu gry na partie na zawodnika) turnieju  wyróżnia się trzy rankingi:

Standard – dla szachów klasycznych (tempo >= 60’/90’/120′ na zawodnika w zależności od rankingu gracza)

Rapid – dla szachów szybkich (tempo > 10′ na zawodnika)

Blitz – dla szachów błyskawicznych (tempo <=10′ na zawodnika)

Przykładowo grając tylko w turniejach szachów szybkich posiada się tylko ranking FIDE Rapid.

Czy ranking FIDE zdobywa się już po jednej partii?

Aby otrzymać ranking FIDE należy rozegrać co najmniej 5 partii z przeciwnikami posiadającymi ranking FIDE (niekoniecznie w jednym turnieju, ale w ciągu 26 miesięcy) i osiągnąć w nich ranking powyżej 1000.

Czy muszę dopełnić formalności by zdobyć ranking FIDE po rozegraniu turnieju?

Nie. Formalności dopełnia sędzia turnieju.

Czy mam już ranking FIDE? Gdzie go sprawdzić?

Na stronie ratings.fide.com Przy wpisywaniu swojego nazwiska i imienia nie używaj polskich znaków diakrytycznych.

Co to jest ID FIDE?

To numer identyfikacyjny gracza w bazie danych FIDE. Zgłoszeń do bazy dokonują sędziowie turniejów w których gracz bierze udział.

Jak często zmienia się ranking FIDE?

Lista rankingowa ogłaszana jest pierwszego dnia każdego miesiąca. Jeśli w poprzednim miesiącu gracz brał udział w turniejach klasyfikowanych do FIDE to nastąpi u niego zmiana rankingu. Czasem dopiero po dwóch miesiącach – w zależności od terminu przesłania raportu z turnieju przez sędziego do FIDE.

Ranking mojego przeciwnika był dużo wyższy/niższy niż ten, który widnieje w podsumowaniu turnieju na moim profilu w FIDE, dlaczego?

Grając z przeciwnikiem o rankingu wyższym/niższym niż 400 punktów rankingowych przyjmuje się, że jego ranking wynosi tylko +/- 400 punktów względem Twojego rankingu aby uniknąć zbyt dużych wahań rankingowych.

Czy na ranking FIDE ma wpływ wiek lub płeć zawodnika?

Dla rankingu Standard zmiany rankingu graczy do 18 roku życia są większe (K=40). W przypadku Blitz i Rapid są jednakowe. Więcej o współczynniku K poniżej.

Co to jest development coefficient – K?

To współczynnik rozwoju. Gracze młodzi, początkujący, progresujący mają wyższy współczynnik K. Oznacza to, że ich wahania rankingu są większe – mogą szybciej osiągnąć poziom, który jest najbardziej adekwatny do ich rzeczywistej gry.

K = 40 dla nowych graczy dopóki nie rozegrają 30 partii rankingowych

K = 20 dla graczy z rankingiem poniżej 2400

K = 10 dla graczy, którzy osiągną ranking 2400 nawet, jeśli ich ranking spadnie w późniejszym czasie poniżej 2400.

K = 40 dla wszystkich graczy poniżej 18 roku życia, tak długo jak długo posiadają ranking poniżej 2300.

K = 20 dla wszystkich graczy w rankingach Rapid i Blitz.

Ponieważ gracze mogą mieć różny współczynnik rozwoju to zmiana rankingu po ich pojedynku nie jest dla nich identyczna. Np. gracz o współczynniku 20 straci mniej punktów rankingowych w przypadku przegranej niż jego przeciwnik o współczynniku 40 zyska w przypadku zwycięstwa. Współczynnik K wprowadzono by zmniejszyć deflację rankingu.

Jakie jest minimalne tempo partii  dla danych poziomów rankingów FIDE Standard?

Aby partia została uznana za rankingową musi być rozegrana w tempie:

Minimum 120 minut na zawodnika, jeśli przynajmniej jeden z zawodników ma ranking 2200 lub wyższy.

Minimum 90 minut na zawodnika, jeśli przynajmniej jeden z zawodników ma ranking 1600 lub wyższy.

Minimum 60 minut na zawodnika, jeśli obydwaj gracze maja ranking poniżej 1600.

Jak przeliczać czas dodawany na czas całkowity?

Partie rozgrywane z dodawanym czasem za każdy ruch należy traktować tak, jakby miały 60 posunięć. Np tempo 30′ + 30″ (30 minut na zawodnika na partię +30 sekund za każdy ruch) należy traktować jak tempo 30′ + 30″ x 60 ruchów =  30′ + 1800″ = 30′ + 30′ = 60′. Dla ułatwienia liczenia można po prostu zamieniać dodawane sekundy na minuty. Np tempo 60′ + 30″ = ( 60 + 30 ) = 90′

Tak samo przelicza się czas dodawany w partiach szybkich (Rapid) i w Blitzu. Np Tempo 3′ + 2″ = 5′, tempo 10′ + 5″ = 15′, itp.

Czy są dostępne kalkulatory rankingu FIDE?

Dla graczy niesklasyfikowanych: https://ratings.fide.com/calculator_rp.phtml

Dla graczy sklasyfikowanych: https://ratings.fide.com/calculator_rtd.phtml

Czy ranking FIDE może spaść poniżej 1000?

Wartość rankingu ELO nie może być niższa niż 1000. Gdy ranking gracza spadnie poniżej 1000 to jest on traktowany na powrót jak gracz bez rankingu.

Co to jest inflacja lub deflacja rankingu?

Istnieją dyskusje na temat inflacji czy też deflacji rankingu. W przypadku inflacji oznaczać to miałoby, że ranking np 2500 sprzed 20 lat ma większą wartość niż aktualny ranking 2500. W przypadku deflacji oznaczać to miałoby, że ranking 2500 sprzed 20 lat miałby niższą wartość, niż aktualny ranking 2500.

Obydwie tezy mają swoje argumenty. Więcej o inflacji i deflacji rankingu:

https://en.wikipedia.org/wiki/Elo_rating_system#Ratings_inflation_and_deflation

Co to znaczy celowo obniżyć sobie ranking?

Niektóre turnieje organizowane są w grupach rankingowych, np do 1600, do 1800, do 2000. Bywa, że gracze biorący udział w turniejach klasyfikowanych do FIDE utrzymują ranking na pewnym pułapie (np 1800) mimo wiekszej siły gry (np 1900) by móc grać w niższej grupie  rankingowej z większymi szansami na zwycięstwo w turniejach nieklasyfikowanych do FIDE. Postawa ta oceniana jest jako niesportowa.

Skąd wzięła się nazwa ELO?

Od nazwiska twórcy – Arpada Elo, amerykańskiego fizyka pochodzenia węgierskiego. https://pl.wikipedia.org/wiki/Arpad_Elo

Jaki ranking mają współczesne silniki komputerowe?

Szacuje się, że ranking sztucznej inteligencji AlphaZero wynosi ~3500 a najlepsze silniki szachowe mają rankingi ELO w granicach ~3400 punktów. Wokół tej oceny jest jednak wiele kontrowersji. Należy też zaznaczyć, że programy grają tylko z innymi programami.  Ranking ELO silników komputerowych nie jest rankingiem FIDE.

Więcej o rankingach współczesnych silników:

http://www.computerchess.org.uk/ccrl/4040/index.html

Więcej o rankingu ELO i rankingu FIDE:

https://www.fide.com/fide/handbook.html?id=197&view=article

https://en.wikipedia.org/wiki/Elo_rating_system

KATEGORIE SZACHOWE

Co to jest kategoria szachowa?

Kategoria szachowa to poziom lub tytuł nadawany szachistom określający ich siłę gry.

Jak można uzyskać kategorię szachową?

Kategorię można zdobyć osiągając dobry wynik w turnieju klasyfikacyjnym indywidualnym lub drużynowym rozgrywając w nich wymaganą ilość partii o wymaganym tempie (czas na partię na zawodnika).

Czy można stracić kategorię szachową?

Nie. Kategorię posiada się dożywotnio.

Jakie są kategorie szachowe?

Kategorie przyznawane przez Wojewódzki lub Polski Związek Szachowy (PZSzach):

Najniższą kategorią jest kategoria piąta (V). Następnie są: IV, III, II i I. Dalej w kolejności są tytuły: Kandydat na Mistrza Krajowego (k) i Mistrz Krajowy (m). Kategorie od V do II to kategorie okręgowe – nadawane przez związki wojewódzkie. Kategorie I, m i k – to kategorie centralne nadawane przez PZSzach. Oznaczenie bk oznacza ‘brak kategorii’.

Tytuły przyznawane przez Międzynarodową Federację Szachową (FIDE):

Tytuły open: Candidate Master (CM), FIDE Master (FM), International Master (IM) i Grandmaster (GM).

Tytuły kobiece: Woman Candidate Master (WCM), Woman FIDE Master (WFM), Woman International Master (WIM) i Woman Grandmaster (WGM).

Zwyczajowo tytuły międzynarodowe mają pierwszeństwo przed kategoriami i tytułami krajowymi.

FIDE przyznaje jedynie tytuły – nie przyznaje kategorii.

Tłumaczenie tytułów FIDE:

CM – Kandydat na Mistrza FIDE, FM – Mistrz FIDE, IM – Mistrz Międzynarodowy, GM – Arcymistrz

WCM – Kandydatka na Mistrzyni FIDE, WFM – Mistrzyni FIDE, WIM – Mistrzyni Międzynarodowa, WGM – Arcymistrzyni

Czy kategorie / tytuły szachowe są zależne od wieku zawodnika?

Generalnie nie. Wiek szachisty nie ma wpływu na możliwość zdobycia kategorii – liczy się tylko siła gry. Jednakże FIDE przyznaje tytuły najlepszym zawodnikom światowej czy kontynentalnej rangi zawodów. Np za zajęcie pierwszego miejsca w Mistrzostwach Świata Juniorów do lat 20 szachista otrzymuje tytuł Arcymistrza a szachiści z miejsc 2 i 3 tytuł  Mistrza Międzynarodowego.

Więcej w tym temacie:
http://www.fide.com/component/handbook/?id=199&view=article

Co to jest ranking?

Ranking to wartość kategorii szachowej wyrażona liczbowo w celu precyzyjnego określania siły gry szachistów. Im wyższy ranking, tym większa siła gry i wyższa kategoria. Nie należy myśleć o rankingu jako o miejscu / lokacie na ogólnej liście szachistów. Np kategoria III to ranking 1600 a kategoria II to ranking 1800.

Kategorie open, męskie i kobiece – o co tu chodzi?

PZSzach posiada wspólną nomenklaturę dla wszystkich tytułów i kategorii, ale kategorie kobiet i mężczyzn różnią się rankingiem. W PZSzach nie ma kategorii otwartych. Kobiety zdobywają kategorie kobiece a mężczyźni kategorie dla mężczyzn.

W FIDE istnieją tytuły open i tytuły kobiece. Kobieta może posiadać tytuł open (np FM, lub GM) lub tytuł kobiecy (np WFM lub WGM). Mężczyzna może posiadać tylko tytuł open.

Jak ranking ma się do kategorii?

Szachista niesklasyfikowany i rozpoczynający rywalizacje na zawodach rankingowych ma ranking 1000 i brak kategorii (b.k.). Przykładowo szachista z kategorią III posiada ranking 1600. Poniżej tabela określająca wartość rankingową kategorii:

Kategorie / tytuły FIDE

[supsystic-tables id=10]

Tytuły FIDE bywają są także nadawane za zwycięstwa w turniejach rangi światowej lub kontynentalnej niezależnie od uzyskanego rankingu.

Kategorie / tytuły PZSzach

[supsystic-tables id=11]

Plusy określają wypełnienie normy na wyższą kategorię. Np. aby zdobyć kategorię pierwszą należy wypełnić normę na kategorię pierwszą dwukrotnie, czyli zdobyć ją w dwóch różnych turniejach – za pierwsze wypełnienie normy otrzymuje się ‘+’ i wyższą wartość rankingową. Plusy są także dożywotnie.

Co to jest wypełnienie normy?

Przykładowo, aby zdobyć kategorię IV męską należy wypełnić normę na kategorię IV męską czyli uzyskać w jednym turnieju ranking co najmniej 1300. Po wypełnieniu normy zostaje przyznana zawodnikowi kategoria IV o wartości rankingu 1400. Oznacza to, że niższe kategorie łatwiej zdobyć. Od kategorii II wzwyż należy już uzyskać ranking co najmniej równy danej kategorii, np dla kategorii II co najmniej 1800.

Aby zdobyć tytuł Kandydata na Mistrza Krajowego (2200 M / 2000 K) należy uzyskać ranking 2200 dla mężczyzn a 2000 dla kobiet trzykrotnie (w trzech różnych turniejach).

[supsystic-tables id=12]

Jak oblicza się ranking uzyskany w danym turnieju?

Do obliczenia rankingu uzyskanego w danym turnieju stosuje się wzór:

=( 1 / ( 1 + liczba_partii ) ) * ( 400 * ( 2 * zdobyte_punkty – liczba_partii ) + suma_rankingów*)

Suma rankingów – łącznie z rankingiem gracza, którego ranking obliczamy.

Poniżej link do arkusza w Excellu do obliczania rankingu z danego turnieju.
Kalkulator_Rankingu_Szachowego.xlsx

Czy są jakieś dodatkowe wymagania? 

Dla wszystkich kategorii określa się minimalną liczbę partii jakie należy rozegrać w danym turnieju (nie licząc walkowerów) i minimalne tempo (czas na daną partię na zawodnika). Przykładowo dla kategorii V należy rozegrać minimum 5 partii w danym turnieju w tempie co najmniej 30 minut na partię na zawodnika.

[supsystic-tables id=16]

Dodatkowo, aby uznać wypełnienie normy w danych zawodach, należy uzyskać w nich minimum 1/3 punktów z rozegranych partii (dla norm FIDE – 35%).

Dla tytułu Kandydata: należy posiadać ranking FIDE 2100 dla mężczyzn i 1900 dla kobiet. Dla tytułu Mistrza odpowiednio 2300 i 2100. Nie jest doprecyzowane, czy  wymagany ranking FIDE należy posiadać w momencie wypełnienia normy, czy w innym (późniejszym, wcześniejszym) czasie.

Gdzie mogę sprawdzić czy już mam kategorię?

Na stronie Centralnego Rejestru PZSzach w wyszukiwarce po prawej stronie
http://www.cr-pzszach.pl

Centralny Rejestr zostanie wkrótce odświeżony i zmodernizowany.

Czy trzeba należeć do klubu, żeby zdobyć kategorię?

Nie. Przynależność klubowa nie jest wymagana. Natomiast wymagana jest rejestracja zawodnika w Centralnym Rejestrze. Dlatego zawodnicy bez przynależności klubowej muszą się zarejestrować. Wypełniony formularz rejestracji należy dostarczyć sędziemu zawodów.

Druk można pobrać z naszej strony:

  http://ksz-zefir.pl/materialy/formularz-rejestracji-zawodnika-w-cr-bez-przynaleznosci-klubowej.pdf

Czy można brać udział w zawodach klasyfikacyjnych pomimo braku rejestracji w Centralnym Rejestrze?

Tak, ale należy przed rozpoczęciem turnieju lub w jego trakcie dostarczyć sędziemu wypełniony druk rejestracji do Centralnego rejestru. Często sędzia lub organizator dysponują odpowiednimi drukami.

Czy trzeba dopełnić formalności aby otrzymać kategorię?

Jeśli zawodnik nie ma przynależności klubowej i nie jest zarejestrowany w Centralnym Rejestrze to wymagana jest rejestracja do Centralnego Rejestru – patrz wyżej.

Kategorię otrzymuje się automatycznie poprzez wniosek sędziego danego turnieju do Wojewódzkiego lub Polskiego Związku Szachowego.

W przypadku wypełnienia normy w kilku turniejach o mniejszej niż wymagana liczbie partii – można uzyskać normę na samodzielny wniosek zawodnika.

Czy rejestracja w Centralnym Rejestrze wiąże się z opłatami?

Nie. Rejestracja jest bezpłatna.

Czy należy dokonać opłaty za przyznanie kategorii?

Zawodnicy zrzeszeni w Klubach nie muszą dokonywać opłat za zatwierdzenie kategorii. W przypadku zawodników niezrzeszonych należy dokonać opłaty zgodnie z Komunikatem Organizacyjno-Finansowym PZSzach. Wysokość tej opłaty na luty 2018 wynosi 50 złotych. Kategoria zostaje przyznana niezależnie od wniesienia opłaty, ale zostaje zatwierdzona dopiero po opłaceniu.

W przypadku norm centralnych (od I kat w górę) należy  dokonać opłaty niezależnie od przynależności klubowej.

Zdobyłem kategorie jako gracz niezrzeszony w klubie ale nie zapłaciłem za jej zatwierdzenie. Czy kategoria przepadła?

Nie. Dokonać opłaty można w dowolnie późnym czasie. Kategoria jest przyznana, ale nie zatwierdzona. Do momentu dokonania opłaty zawodnik jest ciągle klasyfikowany jako gracz bez kategorii lub z poprzednią kategorią.

Czy muszę zapłacić za zatwierdzenie kategorii, która zdobyłem jako gracz niezrzeszony jeśli zapiszę się do klubu?

Nie. Po zapisaniu do klubu kategoria zdobyta wcześniej zostaje zatwierdzona bez konieczności płatności.

Czy trzeba mieć licencję szachową, żeby zdobyć kategorię?

Nie. Licencja nie ma związku z kategorią szachową.

Zdobyłem kategorię i dopełniłem formalności, ale w Centralnym Rejestrze ciągle jest wzmianka: w oczekiwaniu na zatwierdzenie przez KKiR WZSzach, dlaczego?

Możliwych jest kilka przyczyn, m.in. brak dokonania opłaty przez organizatora do PZSzach za turniej klasyfikacyjny. W razie długiego okresu oczekiwania można uzyskać odpowiedź pisząc na adres związku wojewódzkiego jeśli to kategorie okręgowe, czyli od V do II (np: ŚlZSzach: szs.kontakt@gmail.com )  lub PZSzach: biuro@pzszach.pl jeśli to kategorie centralne.

Na czym polega odrzucenie niektórych partii w danym turnieju?

W zawodach, w których gracz rozegrał więcej partii niż wymagane, można pominąć partie wygrane jeśli  pogarszają uzyskany ranking. Jednakże liczba partii przedstawionych do oceny klasyfikacyjnej nie może być mniejsza niż wymagana , oraz musi być zachowana zasada uzyskania co najmniej 1/3 punktów z partii przedstawionych do oceny (pozostałych po odrzuceniu).

W turnieju kołowym (indywidualnym – co jednak nie jest doprecyzowane w regulaminie klasyfikacyjnym) normę oblicza się z wszystkich rozegranych partii.

Czy są jakieś wyjątki od ogólnych założeń?

Można zaliczyć normę zawodnikowi, który rozegrał w zawodach mniej partii niż wymagane, ale pod warunkiem, że uzyskał w nich co najmniej 1/3 punktów z wymaganej minimalnej liczby partii. Na przykład w turnieju 5-cio rundowym zawodnik chce uzyskać kategorię III (czyli minimalna ilość partii = 7). Zdobył 2,5 punktów (czyli więcej niż wymagane 1/3 z 7) i osiągnął na tyle wysoki wynik rankingowy, że przyjmując, że w partiach brakujących do wymaganego limitu przegrałby z przeciwnikami o rankingu równym średniemu rankingowi swoich przeciwników z danego turnieju to i tak wypełniłby normę na III kategorię. Decyzje o przyznaniu kategorii podejmuje wtedy Wojewódzki lub Polski Związek Szachowy.

Dopuszcza się także wypełnianie norm z dwóch lub większej ilości turniejów 5-8 rundowych przy dodatkowych założeniach.

Co oznacza kod B2.10.3 lub B.2.10.2 na stronie Chessarbiter przy zawodniku, który wypełnił normę na danym turnieju?

B2.10.3
To oznaczenie punktu w nieaktualnym już regulaminie PZSzach mówiące:

“Jeżeli turniej składa się z większej liczby rund niż wymagane minimum dla poszczególnych kategorii to zawodnik, po uzyskaniu normy (po rozegraniu minimalnej liczby partii), ma prawo przed zakończeniem rozgrywek, zgłosić sędziemu ten fakt i dokonać zastrzeżenia by pozostałe partie grane przez niego w turnieju nie były już brane pod uwagę przy ustalaniu normy. (…)”

Obecnie nie trzeba zgłaszać sędziemu wypełnienia normy na kategorię po rozegraniu koniecznej ilości partii dla danej kategorii (np 5 partii dla kat. IV). Normę można wypełnić w dowolnej liczbie partii danego turnieju. Np jeśli turniej jest  9-cio rundowy, to normę na np V kategorię można uzyskać w 5, 6, 7, 8 lub 9 partiach. Zawsze wybiera się najkorzystniejszą ilość partii dla danej normy licząc od początku turnieju.

W obecnym regulaminie klasyfikacyjnym mówi o tym punkt 4.5.

B2.10.2
To oznaczenie punktu w nieaktualnym już regulaminie PZSzach mówiące:

“W zawodach, w których rozegrano więcej partii, niż minimum wymagane do oceny klasyfikacyjnej, można pominąć partie wygrane z zawodnikami, których udział w zawodach pogarsza średni ranking. Jednakże liczba partii przedstawionych do oceny klasyfikacyjnej nie może być mniejsza niż wymagana (…)”.

Możliwość odrzucenia partii uwzględnia też aktualny regulamin klasyfikacyjny w punkcie 4.4, jednakże w programie Chessarbiter jest oznaczony według starego regulaminu.

Stary regulamin PZSzach:

http://www.pzszach.civ.pl/index.php?idm=4&idm2=125&idm3=224

Więcej informacji o kategoriach, rankingach i tytułach szachowych:

Regulamin klasyfikacyjny PZSzach

FIDE Title Regulations

https://en.wikipedia.org/wiki/FIDE_titles

Sprawdź inne artykuły w BAZIE WIEDZY SZACHOWEJ